Geriye hoş bir seda olarak kaldı
Çay, 1930’lu yılların sonunda Rize’ye gelir ve Rizelinin hayatını değiştirir. Doğuştan gurbetçi olan halk, bir kurtuluş ümidi olarak sarılır çaya. Adına bayramlar, çay demleme günleri ve festivaller tertiplenirdi. 1950 lı yıllarda Rize’de “Çay Demleme Töreni” düzenlenir ve toplanan ilk çaylardan çay demlenen çay konuklar Rize ilinin yöneticileri, davetliler ve üreticilerle birlikte içilirdi.
ÇAY İLE DEĞİŞEN HAYATLAR
Dağ, taş gizemli yeşil yaprağın büyüsüyle kaplanınca iklim değişir. Zamanla toprağın aile içerisinde kardeşler arasında çok küçük parçalara bölününce ve ekonomik değeri düşünce geçimi karşılayamaz olur, Rizeli’ye yine gurbet yolları gözükür. Çay tarımı arkada kalanlarca yürütülür. Çay bayramları, Çay Demleme Günleri ve Çay Festivalleri tarih olur ve hoş seda olarak kalır
Çay bayramı dolayısıyla 14 Nisan 1951 Cumartesi günü saat 15.00 tertip edilen toplantıda başta Vali Nâzım Üner olmak üzere mülki erkân ve sivil toplum kuruluşları ve çay müstahsilleri hazır bulunuyorlardı.
YILIN İLK ÇAYINA TÖREN
Tören İstiklâl Marşı ile açılmış, Çay Fabrikası Müdürü Asım Zihnioğlu bir konuşma yaparak, önce misafirlere hoş geldiniz dedi ve sözlerine devamla: “Yılın ilk çayının demlenmesi hususunda tertip edilen bu kabil törenin, çaycılar için mesut bir hadise olduğunu tebarüz ettirmiştir. Yurt çaycılığının ana prensiplerine temas ederek Çay Fabrikasının durumu hakkında da bazı açıklamalarda bulunmuştur. Bu arada; Türk çaycılığının hocası ve bu dâvanın banisi Sayın Zihni Derin’i sevgi ile yâd ederek, bu uğurda her biri ayrı ayrı çalışan ziraatçı arkadaşlarının, diğer müteşebbis vatandaşların hatıralarını anmıştır. Çay müstahsillerini on dört yıllık gayretlerinden ötürü tebrik etmiş; 1951 mahsul yılının hayırlı ve bereketli olması temennisiyle sözlerine nihayet vermiştir.
ÇAYIN TARİHİ MÜCADELE DOLUDUR
Daha sonra Bahçe Kültürleri İstasyonu Müdürü Yüksek Ziraat Mühendisi Kâzım Kartal da, Türk Çaycılığının kısa bir tarihçesini anlatmıştır. Yüksek Ziraat Mühendisi İzzettin Sallı kısa süren konuşmasında çay mahmulünün çeşit ve kalitelerinden bahisle; muayene edilmek üzere İngiltere’de Voburn Experimental Station Müdürü Dr. Harold H. Mann’a gönderilen 1950 yılı Çay Fabrikası imalâtına ait altı çeşit çay hakkında Londra’da çay mütehassısı R. O. Mannell tarafından verilen raporun tercümesini okumuştur.
Daha sonra, davetlilere çay ikram edilmiş ve fabrika gezdirilerek törene nihayet verilmiş.
ÇAY GELDİ RİZE ŞEN OLDU
Bizim Rizeli yıllarca
Gurbet elde hasret çekti
Çay gelince memlekete
“Derin” bir oh diyecekti
İlk tohum orda atıldı
Başı sisli Garal dağı
Yurda sermaye katıldı
Başladı gelişme çağı
Geçim dardı, kıtlık vardı
Halkı bir heyecan sardı
Gitti mısır, mandalina
Yerini yeşil çay aldı
Rize çayı, Türk’ün çayı
Şanı tuttu dünyayı
Unutulmaz Zihni Derin
Çok büyüktür onun payı
İnönü attı temeli
Rize kalkınsın emeli
Çay tarımına hız verdi
Ona rahmet göndermeli
Çay bahçesi, alım yeri
Her safhası alın teri
Bizim yeşil Rize oldu
Dünyada çayın lideri
Fatih Sultan KAR / İST.