KALKANDERE KÜLTÜR ENVANTERİ
İshak Güven Güvelioğlu
Toplumların gelişmişlik seviyesini tespitte dikkate alınan en önemli özelliklerden biri kültürleridir. Kültür deyince bunun içine eğitim-öğretim durumları, yaşama ve davranış alışkanlıkları kadar geçmişten gelen ve kökleri tarihe uzanan bir takım eser ve gelenekleri de girmektedir. Gelişmiş toplumlar, hayatın her alanını kuşatan kültürün muhafazası ve zenginleştirilerek geleceğe taşınmasına özen gösterirler.
Kalkandere, 1957 yılında ilçe, 1821 yılında Karadere adıyla nahiye olmuştur. Osmanlı kayıtlarından öğrendiğimize göre Kuraiseba (İkizdere) ve Mapavri (Çayeli) ile birlikte Rize’nin en eski üç nahiyesinden biridir. Köylerimizin tarihi ise çok daha eskiye uzanmaktadır. Osmanlı döneminde çok düzenli tutulan kayıtlarda görüleceği gibi o tarihte Rize’ye bağlı olan köylerimizle ilgili bilgileri 1486 yılına kadar takip edebilmekteyiz. Bu da bölgemizin tarihinin günümüzden 529 sene öncesine kadar uzandığını göstermektedir. Bu kadar eski bir tarihe uzanan Kalkandere bölgesinde o tarihlerden günümüze kadar gelen bir eser henüz ortaya çıkmamıştır ama elli sene önceye kadar ayakta olan ve bugün büyük ölçüde yok edilen tarihi cami, konak, serender ve Osmanlı mezar taşlarında geçmişimize ışık tutan önemli izlerin bulunduğu bilinmektedir.
Özellikle Çay tarımının yaygınlaşması ve maddi olarak halkın refah seviyesinin yükselmesi, tarih ve kültür bilincine sahip olmayan halkın eskiye ait her şeyi yok edip yenisini inşa etmesini beraberinde getirmiştir. Halbu ki kültürlü ve gelişmiş toplumlar, tarihten devraldıkları eserleri gözleri gibi koruyup gelecek nesilleri taşımayı vazife sayarlar. Nitekim Avrupa ve Amerika müzeleri ile kütüphaneleri bizim gerektiği gibi değer vermediğimiz sayısız eserimizi çalarak veya bir şekilde ele geçirerek koleksiyonlarına katmışlardır.
Son yıllarda Rize bölgesinde bulunan tarihi kemer köprüler, Osmanlı döneminden kalan cami ve mezar kitabeleri, konak ve serenderlerin envanteri çıkarılmakta ve tescil edilerek kitap haline getirilmektedir. Bu tür eserlerin Kalkandere bölgesinde çok az olduğu malumdur. Müslüman Türkler olarak bu toprakların sahipleri olduğumuzu tescil eden ve sayıları az da olsa, o eserlere sahip çıkmamız, muhafaza etmemiz ve geleceğe taşımamız gerekmektedir. Bu nedenle Kaymakamlık ve Belediye öncülüğünde bu konularda bilgili ve donanımlı bir ekibin bütün köy ve mahalleleri dolaşarak tespit etmesi, fotoğraflaması ve bilgilerinin kayıt altına alınarak tescil edilmesi zarureti vardır.
Böyle bir çalışma, Kalkanderelinin geçmişine ve atalarına karşı vefası olacağı gibi gelecek nesillere karşı da borcudur.
Yazar/Haber : İshak Güven Güvelioğlu
Karadereden Kalkandereye Kitabında İlçemize ait ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz.
https://www.kitapyurdu.com/kitap/kalkandere-karadereden-kalkandereye-tarih-halkiyat-ve-sahsiyetler/655572.html&filter_name=karadereden+kalkandereye
İshak Güven Güvelioğlu
RİZE ARAŞTIRMALARI VAKFI
