İbar Ticaret/ Arçelik Küçükyalı Maltepe
  • BIST 100

    8885%0,24
  • DOLAR

    34,30% 0,21
  • EURO

    37,16% -0,48
  • GRAM ALTIN

    3018,13% -0,06
  • Ç. ALTIN

    5010,40% 0,20

1851 YILINDA KALKANDERE ÖŞÜR KAYITLARI

Öşür, İslâm maliyesinde toprak ürünlerinden alınan bir vergidir. Çeşitli dönemlerde şartlara, ürünün cinsine ve yetiştirilme şekline bağlı olarak % 5-% 10 arasında bir oranda tahsil edilmiştir.

YÖRESEL KÜLTÜRÜMÜZ 17.12.2023 13:23:00 1
1851 YILINDA KALKANDERE ÖŞÜR KAYITLARI
  • 1851 YILINDA KALKANDERE ÖŞÜR KAYITLARI
  • İshak Güven Güvelioğlu
  •  

 

Öşür, İslâm maliyesinde toprak ürünlerinden alınan bir vergidir. Çeşitli dönemlerde şartlara, ürünün cinsine ve yetiştirilme şekline bağlı olarak % 5-% 10 arasında bir oranda tahsil edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin de en önemli gelir kaynaklarından biri olan öşür, “onda” veya “ondalık” adıyla anılmış, her türlü toprak ürünlerinden, çayırdan, bağ, bostan, meyve ağacı, şıra, pekmez, arı kovanları ve avlanan balık cinsinden tahsil edilmiştir. 

1839 yılında ilan edilen Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu ile her alanda olduğu gibi öşür konusunda da bazı düzenlemeler yapılmış ve vergide adalet esasını yerine getirmek için her tarafta onda bir alınmasına karar verilmiştir. Bu sırada öşür vergisinin tahsili konusunda yeni düzenlemeler yapılmasına rağmen yetişmiş eleman eksikliği ve gerekli hazırlıkların tam olarak yerine getirilmemesi nedeniyle kararları uygulamak mümkün olamamıştır.

1851 yılında Rize kazasında öşür ödeyecek kişileri ve ödeme miktarlarını gösteren bir defter tutulmuştur. Bu defterde Rize’de bulunan 170 köy ve mahallenin kayıtları vardır. Bu köyler bugünkü idarî düzenlemede Rize Merkez, Kalkandere, İkizdere, İyidere, Derepazarı, Güneysu ve Çayeli ilçelerine bağlı yerleşim yerleridir.

Defterin ilk sayfasında, kayıtların irâde-i seniyye ve yeni nizamnameye göre hazırlandığı, 13 Mart 1851-12 Mart 1852 dönemine ait olduğu belirtilmiştir. Kişilerin ödeyeceği miktarlar tespit edilirken derece-i ziraate göre tevzî ve taksim olunduğuna da işaret edilmiştir. 

 

Rize Merkez’deki mahallelerden başlayan kayıtlarda bütün yerleşim yerleri ve buralarda mülkü olanların öşür vergisi olarak ödeyecekleri miktarlar kuruş cinsinden yazılmıştır. Bu arada bazen çevredeki yakın bir köyde ikamet eden kişi, komşu köydeki arazisi nedeniyle oradaki mükellefler arasında yazıldığı da olmuştur.

Defterde Karadere köyleri şu sıraya göre kayıtlıdır: Patir, Pasalet, Sivarne, Tivranoz, Taserik, İnci, Arev, Seftar, Tonik, Tulun, Kapnes, Maşer, Tohli, Apancene, Vandri, Andra, Andra’ya bağlı Taserik ve Silyan.

Görüldüğü gibi defterde Karadere köylerin tümüne ait kayıtlar vardır. Bu bakımdan ait olduğu 19. yüzyılda Karadere köylerinde yaşayan hane sahibi adlarını, bunların aile lakaplarını, şöhretlerini ve ödedikleri vergi miktarlarını, dolayısıyla mali ve içtimai durumlarını tespit etmek mümkündür. Kayıtlar bu yönüyle yörenin ekonomik durumu ve aile tarihleri için de değerli bir kaynaktır. Kayıtlarda yer alan bazı sülale adları bugün yöremizde bilinmemektedir. Bu durum bazı adların zaman içinde değişikliğe uğraması ve unutulması, bazı akrabaların da göç ve nüfusun artmaması sebebiyle buradan tümüyle silinmesinin bir sonucudur.

Kayıtlara göre 1851 yılına Karadere köylerinde toplam 738 kişi öşür ödemekle mükelleftir. En çok öşür mükellefi bulunan köy seksen bir kişiyle Seftar, en az mükellef bulunan köy de yirmi kişiyle Tulun’dur.

Köylerin mükellef sayıları şöyledir:

 

Köy Adı

Mükellef sayısı

Miktar

Patir ve Uruplu

48

2.100 kuruş

Pasalet

49

1.900 kuruş

Sivane

42

990 kuruş

Tivranoz

37

1.065 kuruş

Taserik

43

667 kuruş

İnci

37

810 kuruş

Arev 

16

650 kuruş

Seftar

81

2.550 kuruş

Tonik

25

692 kuruş

Tulun

20

567 kuruş

Kapnes

26

862 kuruş

Maşer

41

1.801 kuruş

Tohli

54

1.150 kuruş

Apancene

60

1.677 kuruş

Vandri

56

2.407 kuruş

Andra

41

1.190 kuruş

Andra’ya bağlı Taserik

11

180 kuruş

Silyan

51

2.710 kuruş

Toplam

738

23.968 kuruş

Defterin başında da ifade edildiği gibi ödenecek öşür miktarları kişinin ziraat derecesine, dolayısıyla mali durumuna göre düzenlenmiştir. Bu durum o dönem kişilerin mali yönünü de göstermesi bakımından önemlidir. Buna göre köylerde en yüksek miktarda öşür ödeyen kişiler şunlardır:

 

Köy Adı

Öşür mükellefi

Ödeyeceği Miktar

Patir ve Uruplu

Reisoğlu Mehmet

210 kuruş

Pasalet

Tüfekçioğlu Ahmet 

Likevaoğlu Memiş

76 kuruş

76 kuruş

Sivane

Karaibrahimoğlu İsmail

74 kuruş

Tivranoz

Kelerlioğlu Gençali

105 kuruş

Taserik

Feyizinoğlu Ameş

38 kuruş

İnci

Kumuşoğlu Mehmet

57 kuruş

Arev 

Hüseyin’in oğlu Memiş

90 kuruş

Seftar

Uzunalioğlu Salih

65 kuruş

Tonik

Sarganoğlu Osman

Mandanoğlu Memiş

Öksüzoğlu Yakup

60 kuruş

60 kuruş

60 kuruş

Tulun

Gençalioğlu Memiş

115 kuruş

Kapnes

Memiş’in oğlu Memiş

85 kuruş

Maşer

Hacıbekiroğlu Hasan

100 kuruş

Tohli

Süleymanoğlu Abbas

45 kuruş

Apancene

Musluoğlu Ali

93 kuruş

Vandri

İstafiloğlu Hacı Hasan

110 kuruş

Andra

Mahmutçebioğlu Salih

149 kuruş

Andra’ya bağlı Taserik

Sarıhasanoğlu Molla Hasan

Hacıoğlu Durmuş

39 kuruş

39 kuruş

Silyan

Tufanoğlu Hüseyin

108 kuruş

Bu kayıtlara göre Karadere köylerinde kendisine en yüksek öşür vergisi tahakkuk eden kişi 210 kuruş ile Patir köyünden Reisoğlu Mehmet, ikinci de Andra köyünden 149 kuruş ile Mahmutçebioğlu Salih’tir.

Karadereden Kalkandereye Kitabında İlçemize ait Köylerin  öşür mükellefleri ayrıntılı olarak verilmektedir.

https://www.kitapyurdu.com/kitap/kalkandere-karadereden-kalkandereye-tarih-halkiyat-ve-sahsiyetler/655572.html&filter_name=karadereden+kalkandereye

Kalkandere Vakfı'nın Üsküdar'daki vakıf merkezinden temin edebilirsiniz

 


Hüsnü YAVUZ
4.02.2024 22:10:17
Arev Hüseyin’in oğlu Memiş 90 kuruş Mezarı hemen bizim Cami girişinde, KAVUKLU MEZAR TAŞI olan yatır. Dedemin, Dedesinin babasıydı. ALLAH RAHMET EYLESİN.

Eyüboğlu Ailesinin Acı Günü

Mehmet Yılmaz ve Muhammed Avcı, Birlikte Gençlik ve Spor Bakanımız Sayın Osman Aşkın Bak’ı ziyaret etti.

Kalkandere Belediye Ekipleri İlçemizin Her Yerinde

Kalkandere’ye Yeni Bir Çehre Kazanıyor

Yolbaşı Spor Kulübü, Mehmet Öztürk'ü Ziyaret Etti

Pendik Rizeliler Derneğimizin 2 Kasım Cumartesi Günü Pendik Sahil Meydanında Tüm Halkımız Davetlidir

Cumhuriyetin 101. Yılında Yeni Nesillere İlham Veren Bir Kutlama

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Çelenk Sunma Töreni Gerçekleştirildi

Kalkandere'de Cumhuriyet Koşusu Yapıldı

Kalkandere'de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Etkinlikleri Yapıldı03

İsan İBAR'dan; 29 Ekim Kutlaması

Mehmet Yılmaz, Kalkandere Vakfını Ziyaret Etti

Cumhuriyetimizin 101. Yılında Aziz Şehit ve Gazilerimizi Minnetle Anıyoruz

Süper Amatör Liginde Kalkanderespor Evinde Güneysuspora Mağlup Oldu.

Süper AmatörLigi 2.Haftasında Kalkanderespor Yarın Güneysuspor'u Konuk Edecek.

Mehmet ÖZTÜRK AK Parti Kalkandere İlçe Başkanlığı Görevine Aday Gösterildi

Alpay DİNCEL, Cumhuriyet Bayramı 3x3 Basketbol Turnuvası’nda Sahaya Çıktı!

"Misafirin Var Projesi" Kapsamında Aile Ziyaretleri Gerçekleştirildi

İrade: Başarının ve Manevi Gücün Anahtarı

Kalkandere'de Cumhuriyetimizin 101. Yılına Özel Ortaokullar Arası Bilgi Yarışması Düzenleniyor

DİNCEL, “Rize Gastronomi Günleri” Etkinliklerinde Emek ve Katkıları Olanlara başarı ve teşekkür belgelerini takdim etti

Sayın Alpay DİNCEL, Eğitim İstişare Toplantısı'na katıldı

YILMAZ, HASAR TESPİT ÇALIŞMALARIMIZ DEVAM EDİYOR!

Çağlayan Şelalesindeki Yol Halen Kapalı

23 Ekim Çarşamba günü, Eğitim İstişare Toplantısı Yapılacak

Kalkandere Afet Kriz Komisyonu, İlk Toplantısını Gerçekleştirdi

Görüş ve Bildiklerini Sözlü ve Yazılı Açıklayamayan Bir Nesil Yetişti. Peki Çözüm Ne?

Sultangazi Rizeliler Derneği 7. Hamsi Festivalini Düzenledi

Cumhuriyet Bayramı Kutlama Komisyonu Toplantısı Gerçekleşti!

Hasan BAŞÇA, Rize İkizdere Ilıca Köyü Derneği Kahvaltılı Programına Katıldı

Yükleniyor

Eyüboğlu Ailesinin Acı Günü

Mehmet Yılmaz ve Muhammed Avcı, Birlikte Gençlik ve Spor Bakanımız Sayın Osman Aşkın Bak’ı ziyaret etti.

Kalkandere Belediye Ekipleri İlçemizin Her Yerinde

Yolbaşı Spor Kulübü, Mehmet Öztürk'ü Ziyaret Etti

Pendik Rizeliler Derneğimizin 2 Kasım Cumartesi Günü Pendik Sahil Meydanında Tüm Halkımız Davetlidir

Cumhuriyetin 101. Yılında Yeni Nesillere İlham Veren Bir Kutlama

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Çelenk Sunma Töreni Gerçekleştirildi

Kalkandere'de Cumhuriyet Koşusu Yapıldı

Kalkandere'de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Etkinlikleri Yapıldı03

Mehmet Yılmaz, Kalkandere Vakfını Ziyaret Etti

İsan İBAR'dan; 29 Ekim Kutlaması

Sultangazi Rizeliler Derneği 7. Hamsi Festivalini Düzenledi

Hasan BAŞÇA, Rize İkizdere Ilıca Köyü Derneği Kahvaltılı Programına Katıldı

Ovit Yaylasında Kar Yağdı

Kalkandere Vakfından Taziye Mesajı

RİDEF Genel Başkanı Hasan BAŞÇA, Doç. Dr. Abdullah Emre GÜNER' i makamında ziyaret etti

RİDEF Yönetim Kurulu Aylık Olağan İstişare Toplantısında Bir Araya Geldi

Rize’de Mevsimin İlk Karı Yağdı

17 - 20 Ekim Tarihleri Arasında 7. Hamsi festivaline Davetlisiniz

ÇAYKUR ÇAY ALİM EVLERİ,MİLADINI DOLDURDU..

Süper Amatör Liginde Kalkanderespor Evinde Güneysuspora Mağlup Oldu.

Süper AmatörLigi 2.Haftasında Kalkanderespor Yarın Güneysuspor'u Konuk Edecek.

İş Adamı Kalkandere Sevdalısı Esat Kurt'dan Kalkanderespor'a Ziyaret

Kalkander Spor Kulübünden İlçe Kaymakamımız Alpay Dincel'e Makamında Ziyaret

Kalkanderespor U-11 Liginde Çeyrek Finale Yükseldi

Kalkanderespor'dan 23 Nisan Kutlaması

Kalkanderespor-1 Kopuzlar Vakfı Veliköyspor-0

Kalkanderespor U-15 Çeyrek Finalde

Kalkandere Spor Kulüb Başkanı Mevlüt İslamoğlu Bayram Mesajı

Süper Amatör Ligi 21.Hafta Kendirli Belediyespor-0 Kalkanderespor-2

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 10 9 0 1 20 28
2.Samsunspor 10 7 2 1 10 22
3.Fenerbahçe 9 6 1 2 13 20
4.Beşiktaş 9 6 1 2 11 20
5.Eyüpspor 10 4 2 4 4 16
6.Göztepe 10 4 3 3 4 15
7.İstanbul Başakşehir 9 4 2 3 4 15
8.Sivasspor 10 4 4 2 0 14
9.Trabzonspor 9 2 1 6 1 12
10.Gazişehir Gaziantep 10 3 4 3 -1 12
11.Kasımpaşa 10 2 3 5 -4 11
12.Konyaspor 10 3 5 2 -5 11
13.Antalyaspor 10 3 5 2 -8 11
14.Bodrum FK 10 3 6 1 -5 10
15.Rizespor 9 3 5 1 -10 10
16.Alanyaspor 10 2 5 3 -5 9
17.Kayserispor 9 1 3 5 -6 8
18.Hatayspor 9 0 6 3 -8 3
19.Adana Demirspor 9 0 8 1 -15 1